փակել փակել

Խաղ Բաղեր-Օղլու վասն Նադիր Շահի սպանման

Խոսք: Բաղեր-Օղլի
Երաժշտություն: Բաղեր-Օղլի
Նադիր շահին սպանեցին՝
Ասացի՛նք վերացավ աշխարքիս չարըն․
Նոր Ադելշահ անվանեցին՝
Ասացին ջնջվեց էս աշխարըն։

Աշխարըս քինչ համեն էլավ վատ,
Իլայի լոռի ձեռնեն դատ․
Ասման կը գո, կառի աբադ,
Շաթ ախնարար սարդարըն։

Սարդարի գոլն ուրախացանք,
Ղաթի գձեց, չուր հիմացանք՝
Ամսով, տարով դուզնը կացանք,
Քաշվեց մեր շունչ ու մաֆարըն։

Շունչ ու մաֆարն մեզնից վերացավ,
Ով շաղկամ բերեց՝ փող բառցավ,
Խացն ութն ապասի դառցավ,
— Բիստի գազարըն։

Սատանի փեշակիցըն սավորեց, վեռեց,
Էն դամն շիլացավ, թաղաթ չը բերեց,
Ութն բաշ քեդխուդին մին զարբին երեց,
Էս խետս ոսկուռն խասավ դանակըն։

Էս խետս բալորեց, խառնեց չոր ու թաց,
Էտ մոչինչ մասապի գրում չէր գրած․
Է՜յ զալում, բիմորվաթ քաֆուր անաստված,
Դո՞ր մոռացար ջուղեցեքոնց ամակըն։

Ջուղա քաղաք գձեց մախ ու սուր ու սով՝
Քոռացուց աղբրնին, ցամաքացուց ծով,
Էս երկու հաքամն պռծան աստուծով,
Տերն Մասիս քալանթարի քոմակըն։

Տեր Հիսուս դու արիր էտուր հախիրն,
Չումքի ում ղաթըն էր դիշնամի իրըն․
Զիր ու զավալ արար թամամ երկիրըն,
Խաք ու եքսան Սպահանա քաղաքըն։

Սպահան քաղաքին դառ էլ էվոլա,
Էլ էնչանք ապատ ա, որչանք օր չոր ա,
Խասավ Քրման մե ընգավ արար յոլլա,
Մարդո գլխով շինում ա աշտարակըն։

Մարդն ջառթեց, էլ չի տալման ֆրսաթըն,
Երեք տարի է ծռել ա ադալաթն․
Աղվանանու խետ արար մասլահաթըն՝
Օր հեքսն կատարի յուր ասկուտակըն։

Հեքսն լուսանալու հիմացան բանն,
Ասացին եկեք պռծեցանենք մեր ջանըն,
Մատսալա բեկն ու Մատղուլի խանըն․
Քսան թաբինով արարին գուշակրն։

Գուշակեցին հիրուր, խանեցին խոգեց՝
Մտավ մեջ հարամն, թուրն պլոկվեց,
Հիշեց Տեր կենդանին՝ գլուխըն ջոկեց,
Բրնազամ Մատսալա բեկի ռակըն։

Ըռակ մարթի ուներ՝ արար ջոռաթըն,
Վերեն դառցան՝ լաշըն արին փրաքրեն,
Հեփ օր աղբոր որդուն տարան խբարըն․
Ասաց․ լեվ ա կտրել վզէ շառակըն։

Գլուխըն տարան Ալեղուլի խանի մոտըն,
Ասաց․ թո՜ւ, քո ամալն փաթաթվեց քո ոտըն,
Համեն քաղաք փարթավեցին մի ճոթըն,
Հետնեն կոտորեցին զարմ ու զավակըն։

Զավակըն մեզ մեծ դարդ էր, մեզնից դաֆ էլավ,
Ադել շահ թագավոր դրին՝ սաֆ էլավ․
Վասիլի ջահանդամ վարթրավ ելավ,
Լև փչացավ Մելիքմամսադի մշակըն։

Փչացավ նաջուշ էրեկ Ամիրհասանըն,
Ուզեր կանցեն էվել առեր ջաբրի բանըն․
Թանգություն գձեց, տեղավորեց դանըն,
Փանբադունեն շինեց խալխի խորաքըն։

Խալխըն թամամ ջառթեց զալում էս տարի՝
Ընտուր ինքն հանդիպեց անկարծակի չարի․
Մտավ ղալեն, սատկացուցին շանվարի,
Կիսատ մնաց թագավորական գուդակըն։

Թագավորի բարդային մոտկանալ մեք,
Հեփ գինի խմեք՝ քեֆովանալ մեք,
Հուքմի խասանեք՝ խեպառտանալ մեք,
Չուր լուս վառ չի մնալ մոնչում ճրաքըն։

Ճրաքըն խանըկեց, բատալ գնաց արունըն՝
Հլդա կկանգնի Ըսպահանա սունըն․
Քանդվեց էս երկու գոռբըգոռի տունըն,
Ամպվեց դուռն՝ գըմպռվեց փակըն։

Էս երկու գոռբըգոռին կտանք նալաթըն․
Փա՜ռք աստծու, պռծանք էստոնց սուրաթեն․
Բաղեր–0ղլիս հինք կառում ջումիաթեն,
Շուն Նադիր սարվանի պաշտումախակըն։
Աղբյուրներ: Հայ Գուսաններ (Հայպետհրատ 1957)