փակել փակել

Հրաւէր մարտի (Օ՜ն անդր յառաջ)

Խոսք: Ղևոնդ Ալիշան
Երաժշտություն:
Բա՜մ․ փորոտան բարձուստ բոմբիւնք յԱրարատեան դաշտն ի վար
Արի արանց արիւնք յեռանդ առատանան ի հրազայր
Հրաւէր հայրենեաց հռչակի ʾնդհանուր,
Հոգիք հայկազանց բորբոքին ի հուր․
Որք երկնաւորին պսակին էք կարօտ,
Որք երկնաւորին փառաց երկնայորդ․
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։

Հայկեան փանդռանց որոտընդոստ դռնչին բարբառք մարտագոռ,
Դառնագոռոչ անդրաձայնէ Պարսիկ կերկերն ի շեփոր․
Շարժեն հրեշտակք թեւս լուսափողփողս,
Ճիւաղք ճուճաղաց կայտռեն ի դժոխս․
Շըռինդն շանթառաք զեթերօք փարի,
Սարսափին սանդարք՝ ի Խօլ խաւարի։
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։


Մամիկոնեան սաւառնեցաւ դրօշն հայերս գոգ ծալ ի ծալ,
Ի ճակատուց ի թըշնամեաց սա ո՛չ գիտաց յուրաստըկալ
Հեծեալ հրանժոյգ վեհին Վահանայ՝
Վրէ՜ժ կանչէ արեան Կարմիր Վարդանայ,
Փռնչեալ բոցաշունչ դափր ի գարշապար․
Ռազմամուտ վարգի յայնժոյժ երիվար։
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։

Ի գուպարել մարտայարդար գարշապարաց Արամայ
Գոռան Կորդիրք, Մասիս սարսին, հռընչեն սահանք Երասխայ,
Ի գրոհ ի գրոհ տալ բիւրուցն ոտնատրոփ
Տատանին դաշնակք՝ յառն է շռինդն ապշող
Կռուփ առ կռուփ կոփեն կմբայք տէգ առ տէգ
Դղորդ առնուն տարերք՝ կորովեացն ի վէգ։
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։


Արի՛ք ի կռիւ քաջակորովքդ ընդ կորակոր հրոսն Արեաց․
Հա՜պա համհարզք մեր բիւեայաղթք ձեր նոր հանդէսք են փառաց,
Թռի՛ք ի ռազմ ի խազմ, առէ՛ք զէն եւ զարդ․
Երեսնիւք յիսնիւք հարիւր բիւրս հազարս․
Ի սուր ի սուսեր, կարշնեղ յաղեղունս՝
Ըզսեաւ Սասանեանց ջարդել կռափունս՝
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։

Մինչեւ ցե՞րբ, ցե՞րբ սուգ ունի զՀայս, հատէ՛ք զարտոսր որբք այրիք
Հարանց՝ հարսանց՝ եղբարց՝ որդւոց, հանուրց Հայոց վրէժխնդիրք
Թինդս առեալ երթամք յասպարէզ քաջաց
Յուշիկ հնչեն ձայնք արեան սիրելեաց․
Սօսափիւնք յերկնից՝ արհաւիրք յերկրէ
Քաջացս օժանդակ՝ ըզպարս հերքեսցէ,
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։

0՜ն անդր ի բա՜ց հայկեան հողոյ հըսկայազանցն եւ սըրբոց,
Ի բա՛ց ջոլիր չուառական մոխրապաշտիցն պըղծոց
Դաշտք մեր մերժեսցեն զոսկըրտին անգամ,
Արիւնք վկայից զճապաղիսն անժամ․
Ոտն ընդ դիս տոռնեալ դարձին ի փախուստն
Մատնակուրծք ընդ հայս հայեսցին հեռուստ
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։


Արք աղեղանց բարձր ի թիրախ թռուսջի՛ք վերջին ձեզ խրախոյս,
Առեալ տասցուք զանթիկնադարձ զայս վարդագոյն դրօշ անխոյս․
Ի վերայ յիսնից յաղթից Վարդանայ,
Պարսկական բազկաւ արւոյն Վահանայ,
Շեշտ ի ծայր շիրմի դաշտին Շաւարշան
Տընկել յաղթանակ անմահ Հայութեան․
	Հապʾ օ՛ն, արի արանց մանկունք,
	Հայրենավրէժքըդ Հայկազունք։
	Հապʾ օ՛ն, ի զէն գունդագունդ,
	Յեռեալ ի պար թունդ ի թունդ
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, օ՜ն անդր յառաջ,
	Ի զէ՜ն ի վրէ՜ժ, մի՛ ձախ, մի՛ յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Մի ձախ մի յաջ,
		Օ՜ն անդր յառաջ,
		Յառաջ յառաջ,
		Հապʾ օ՛ն յառաջ։

	Հ․ Ղ․ Վ․ Ալիշան
Աղբյուրներ: Ընդարձակ գրպանի երգարան (Հրատարակութիւն Պէրպէրեան գրատան - Բոստոն 1919)