Հողի մեջը մի փտած սերմ թաղեցի,
Տասն և մեկ արտ ու կես՝ զուտ բամբակ եղավ
Բամբակն հասավ, հազար մարդով քաղեցի,
Բեռ կապեցի հինգ ճիշտ միլիոն հակ եղավ։
Հողագունդը գլխին առավ եղջերուն,
Հարյուր լիտր եկավ փոքրիկ ճանճի ձուն.
Հազար փիղ սպանեց քաջամարտիկ լուն,
Պատերազմի դաշտում նահատակ եղավ:
Մկի ձագը Վանա կատվին հալածեց,
Գայլը գառի խոտնոցի մեջ արածեց,
Մեկի հավը մի ամսում այնքան ձու ածեց,
Շարեցին՝ մեկ բարձր աշտարակ եղավ։
Ածուխի մոխիրը շինեցին օճառ,
Աշխարհի կեղտերը խորտակեց իսպառ.
Կակազը երեք ժամ խոսեցավ մեկ ճառ,
Կարգին զավեշտական բամբառակ եղավ:
Հողմավար թերթոնը տարածեց մի բան,
Սնապարծ գրչակը դարձավ յուր վկան.
Դեռ կաթ ուտող բուխշ գնացող երեխան
Շատ մարդիկ կողոպտեց, ավազակ եղավ:
Ուղտի վրա դրին մի մեծ բարձր սար,
Դեռ թեթև էր, երկինք թռավ քաջաբար.
Ուռի ծառից բուսած խնձորի համար
Աշխարհք մրգավաճառ փերեզակ եղավ:
Ստախոսը ասաց,— տեսա մի երկիր
Ոսկեթել մանածով գործում են խսիր.
Մունջը թելադրեց, կույրը գրեց գիր,
Խեղճ անդամալույծը սուրհանդակ եղավ։
Այսօր մի բութ սղոց ձևեց վեց գերան,
Ասղի ծակից անցավ շատ մեծ կարավան.
Ծովի ջուրը չափեց մի մեծ գիտնական,
Լրիվ յոթը քթոց, վեց տոպրակ եղավ։
Խուլը շատ հեռվից լսեց մեղմ սուլոց,
Ոզնին օձի ձագին եղավ օրորոց.
Տնից բերդ շինեցին, սառուցից ամրոց,
Ճաճանչափայլ արփին դրոշակ եղավ։
Ոստայնը օդի մեջ փռեց մի կարպետ։
Վախեցած ամպերը փախան դեպի ետ.
Ներքինին փակվեց ամուլ կնոջ հետ,
Վեց աղջիկ, յոթը մանչ-զավակ եղավ։
Քնեած ապուշը զգաստին խաբեց,
Հաշմանդամը ոտքով սար ու ձոր չափեց,
Քարասիրտը այնքան արտասուք թափեց
Մեծացավ լճացավ, մեկ ծովակ եղավ։
Յուր բութ մախաթով մի տխմար քարհատ
Կարծր քարահանքի մեջ փորեց խորխորատ.
Ապառաժի վերա ցանեց կտավատ,
Աճեց, բուսավ, անչափ, անքանակ եղավ:
Մասիս սարը տեղից շարժեց կախարդը,
Առյուծին պարանով կապկապեց սարդը.
Սև մորից, սև հորից ծնված սև մարդը
Լվացին, բամբակից սպիտակ եղավ։
Կաղ հետևակ, մերկ ու քաղցած անոթին,
Վազ տալով նա բռնեց փախչող նժույգին.
Ոլորակի մեջը դրին շան ագին,
Ինչպես դուսաղի ձող շիմ-շիտակ եղավ։
Հիվանդը առնելով քարե կացինը
Կտրեց շատ կաղնիներ չթողեց մինը,
Մժեղի աքացին շարժեց գետինը,
Բազում գեղ ու քաղաք ավերակ եղավ։
Հարսանիքում երգիչ եղավ Ջիվանը,
Գովեց գովաբանեց այդ սուրբ սեղանը,
Հարսանիքից հետո, հայտնվեց բանը,
Հարսը սուտ դուրս եկավ, կեղծ պսակ եղավ։
1900
Աղբյուրներ: http://www.armenianhouse.org/jivani/qnar/; Ջիվանու քնարը (Հայպետհրատ 1959)